[In Dutch] Een boekbespreking…:
[Edited to add, this just in: Zelfs deze eminence grise denkt dezelfde kant heen…]
In zijn roemruchte artikel IT Doesn’t Matter (uitgewerkt in boekvorm: Does IT Matter?) maakte Nick Carr duidelijk dat de T van IT niet zo relevant (meer) is. Dit leidde tot een storm van protesten van degenen die baat hadden bij het behoud van het belang van de T. Steve Ballmer noemde het artikel “grote onzin”; hoeveel groter kan een compliment zijn ..? In de opvolger The Shallows (het Ondiepe) werkte hij dit verder uit naar een maatschappelijk niveau: Wij worden door gemakzucht van kritisch (diep) nadenkende burgers tot slappe oppervlakkige volgzame consumenten van informatie-fastfood.
In zijn nieuwste meesterstuk De Glazen Kooi (The Glass Cage) trekt Carr deze lijn door: Wij gaan als mensen daadwerkelijk anders denken; onze hersenen veranderen door de steeds verder doorzettende informatierevolutie. En anders dan bij de industriële revolutie zitten er steeds minder mensen aan de knoppen. We raken de regie kwijt…
Caar toont dit aan met een reeks van anekdotische, maar representatieve, voorbeelden. Waarbij hij telkens weer waarschuwt voor de degeneratie van onze hersenen en ons denken dat hierdoor wordt gestimuleerd. In wezen is dit dus een trendbreuk naar een negatieve spiraal, nadat de mensheid steeds slimmer was geworden. Afgezien van de vraag of de opwaartse lijn naar een Hegeliaans ideaal eindpunt voorheen überhaupt wel gold, zijn de tekenen van neergang nu onweerlegbaar voor de mensheid, net op het punt dat de Rede het van de mens gaat overnemen. Ondanks Carr’s onterechte idee door het hele verhaal dat machines nooit even creatief en weldenkend en … noem uw favoriete Menselijke eigenschap, zullen zijn als mensen – de uniciteit van de Mens telkens opnieuw zo moeten definiëren, is wél altijd al een terugtrekkende beweging gebleken.
Dit staat dan tegenover de optimistische visies van Kurzweil en anderen. Wie eerst De Glazen Kooi leest en daarna nog eens The Age of Spiritual Machines, zal zien dat de laatste toch wel wat naïef is… Beide naast elkaar houdend, lijkt het erop dat de dystopian visies op de Singularity en daarna, toch vooralsnog de beste argumenten hebben. Nu is het (ook) van alle tijden dat zulke negatieve visies de ronde doen. Carr weet dat, en is au fond ook niet alleen maar negatief – hij waarschuwt juist voor het gemakzuchtige idee van de optimisten dat er vast wel oplossingen voor de fundamentele ethische vragen van de nabije (sic) toekomst zullen komen én hij koppelt dat aan een oproep om in ieder geval op pad te gaan om die oplossingen met z’n allen te gaan maken. Niet afwachten dus, maar vormgeven.
Al met al is (ook) dit werk van Carr dus van harte aanbevelenswaardig. Omdat het geen juichverhaal is, en omdat het geen droefenis alom is. Maar een eye opener, één die ertoe doet en inzicht geeft, leert.
Afsluitend, voor de visuele ontspanning:
